معرفی و پیشینه شرکت حامیان در ایران
در اکوسیستم فین‌تک رو به رشد ایران، پلتفرم‌هایی ظهور کرده‌اند که با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، مدل‌های مالی سنتی را دیجیتالی می‌کنند. شرکت فناوری حامیان یکی از این بازیگران است که با هدف سازماندهی و تسهیل فرآیند صندوق‌های قرض‌الحسنه (خانگی و گروهی)، در اسفند ماه ۱۳۹۶ (مارس ۲۰۱۸) در تهران تأسیس شد. این شرکت توسط تیمی متشکل از امیررضا زنگنه (مدیرعامل)، علی صدیفی (مدیر عملیات)، عماد مخاطب (مدیر ارشد فناوری) و سینا زندکریمی (مدیر محصول) پایه‌گذاری شده است.
مدل کسب‌وکار حامیان بر پایه ارائه یک پلتفرم نرم‌افزاری به عنوان سرویس (SaaS) و موبایل‌محور استوار است. این پلتفرم به جای اینکه خود به عنوان وام‌دهنده عمل کند، ابزاری کارآمد برای گروه‌های مختلف مانند خانواده‌ها، دوستان، سازمان‌های مردم‌نهاد و جوامع کوچک فراهم می‌آورد تا بتوانند صندوق‌های قرض‌الحسنه خود را به صورت دیجیتال مدیریت کنند. هدف اصلی حامیان، جایگزینی روش‌های سنتی و دستی با یک سیستم خودکار و شفاف برای جمع‌آوری پس‌اندازهای خرد و پرداخت وام‌های بدون بهره در میان اعضای مورد اعتماد است.
اعضای کلیدی مدیریت حامیان، هر یک با پیشینه‌ای قوی در حوزه‌های مرتبط، نقش مهمی در توسعه و رشد این پلتفرم ایفا کرده‌اند. امیررضا زنگنه با سابقه فیزیک و فارغ‌التحصیلی از دانشگاه شریف، علی صدیفی با کارشناسی ارشد کارآفرینی از دانشگاه شهید بهشتی، عماد مخاطب با کارشناسی ارشد مخابرات از دانشگاه علم و صنعت ایران، و سینا زندکریمی با کارشناسی مهندسی نرم‌افزار از دانشگاه شریف، تیمی متخصص را شکل داده‌اند که توانسته‌اند یک راهکار نوآورانه را به بازار ایران عرضه کنند.
خدمات وام و ویژگی‌های حامیان
یکی از نکات کلیدی و حائز اهمیت درباره حامیان این است که این پلتفرم خودش وام‌دهنده نیست و هیچ‌گونه ریسک اعتباری را متحمل نمی‌شود. در عوض، حامیان بستر فنی و مدیریتی لازم را برای تشکیل و اداره دو نوع اصلی از صندوق‌های قرض‌الحسنه فراهم می‌کند:
- وام‌های قرعه‌کشی گردان: در این مدل، اعضا به صورت منظم مبالغ ثابتی را واریز می‌کنند و در هر دوره، یک نفر از اعضا از طریق قرعه‌کشی، کل مبلغ تجمیع‌شده را به صورت وام بدون بهره دریافت می‌کند. این چرخه ادامه می‌یابد تا تمامی اعضای گروه یک بار وام دریافت کنند.
- وام‌های مبتنی بر پس‌انداز: در این نوع صندوق، اعضا مبالغ متفاوتی را پس‌انداز می‌کنند و وام‌ها بر اساس موجودی کلی صندوق و بر اساس توافق گروه، به صورت بدون بهره پرداخت می‌شوند. بازپرداخت نیز با شارژ مجدد صندوق توسط اعضا صورت می‌گیرد.
میزان وام‌ها در حامیان، بر اساس تعداد اعضا و مبلغ توافق‌شده برای مشارکت در هر گروه تعیین می‌شود. این پلتفرم هیچ حداقل یا حداکثر مبلغی را تعیین نمی‌کند و تصمیم‌گیری در این خصوص کاملاً به عهده کاربران و توافقات درون‌گروهی است. مهم‌ترین ویژگی مالی حامیان، نرخ بهره صفر درصد است که آن را با اصول قرض‌الحسنه و موازین شرعی منطبق می‌سازد. همچنین، هیچ‌گونه وثیقه‌ای برای این وام‌ها نیاز نیست و اساس کار بر اعتماد متقابل میان اعضای گروه استوار است.
در خصوص کارمزدها، حامیان به صورت عمومی هیچ‌گونه کارمزد اولیه، پردازش یا دیرکردی را اعلام نکرده است. هرگونه هزینه اداری احتمالی، در صورت وجود، می‌بایست توسط خود گروه و بر اساس توافقات داخلی آن‌ها تعیین و مدیریت شود.
فرآیند درخواست و الزامات
فرآیند پیوستن به حامیان و استفاده از خدمات آن کاملاً دیجیتالی و ساده است:
- اپلیکیشن موبایل: کاربران می‌توانند اپلیکیشن حامیان را برای سیستم‌عامل‌های iOS (از طریق اپ استور) و اندروید (از گوگل پلی) دانلود کنند. این اپلیکیشن با بیش از ۵۰ هزار نصب در گوگل پلی و کسب امتیاز ۴.۰ از ۵، نشان‌دهنده محبوبیت قابل قبول خود است.
- ثبت‌نام و احراز هویت: ثبت‌نام در پلتفرم از طریق شماره موبایل و تنظیم یک پروفایل اولیه ساده انجام می‌شود. حامیان به دلیل ماهیت خود که بر اعتماد بین اعضای گروه متکی است، فرآیند احراز هویت رسمی پیچیده‌ای را مانند بانک‌ها دنبال نمی‌کند. این امر به کاربران امکان می‌دهد تا به سرعت و آسانی گروه‌های خود را تشکیل دهند.
- اعتبارسنجی: حامیان از سیستم‌های سنتی اعتبارسنجی استفاده نمی‌کند. ریسک‌های مرتبط با عدم بازپرداخت وام‌ها بر عهده خود گروه است و بر اساس تعهدات اجتماعی و شناخت متقابل اعضا مدیریت می‌شود.
- روش‌های پرداخت: تسهیلات و مبالغ واریزی در صندوق از طریق درگاه‌های پرداخت منطبق بر شاپرک (شبکه الکترونیکی پرداخت کارت)، لینک‌های پرداخت موبایلی یا حتی به صورت نقدی (با توافق گروه) قابل واریز و برداشت هستند.
ویژگی‌های اپلیکیشن موبایل و تجربه کاربری
اپلیکیشن حامیان در قلب خدمات این شرکت قرار دارد و مجموعه‌ای از ویژگی‌های کلیدی را برای مدیریت آسان و شفاف صندوق‌های قرض‌الحسنه ارائه می‌دهد:
- ایجاد و مدیریت گروه: کاربران می‌توانند به راحتی گروه‌های جدید ایجاد کرده، اعضای خود را دعوت کنند و قوانین و مقررات داخلی گروه را تنظیم نمایند.
- یادآوری‌های خودکار: سیستم یادآوری‌های خودکار از طریق نوتیفیکیشن‌های درون‌برنامه‌ای و پیامک، اعضا را از زمان سررسید اقساط یا واریزی‌ها مطلع می‌کند.
- تراکنش‌های درون‌برنامه‌ای: امکان ثبت و مشاهده تمامی واریزی‌ها و برداشت‌ها در داخل اپلیکیشن وجود دارد که به شفافیت مالی کمک می‌کند.
- مدیریت قرعه‌کشی: برای صندوق‌های قرعه‌کشی، اپلیکیشن ابزاری برای انجام قرعه‌کشی به صورت عادلانه و شفاف فراهم می‌آورد.
- گزارش‌گیری و پشتیبان‌گیری: کاربران می‌توانند گزارش‌های مالی دقیق از وضعیت صندوق را در قالب فایل اکسل دانلود کنند. همچنین، اطلاعات گروه‌ها به صورت ابری و رمزنگاری‌شده پشتیبان‌گیری می‌شود.
بر اساس بررسی نظرات کاربران در گوگل پلی، حامیان به دلیل سهولت استفاده و ویژگی‌های اتوماسیون خود مورد تحسین قرار گرفته است. با این حال، برخی از انتقادات رایج شامل عدم پشتیبانی از زبان‌های متعدد، تأخیرهای گاه‌به‌گاه در دریافت اعلان‌ها و عدم وجود خط تلفن پشتیبانی (پشتیبانی فقط از طریق ایمیل) بوده است. تیم پشتیبانی حامیان از طریق ایمیل [email protected] پاسخگوی سوالات بوده و زمان پاسخگویی معمولاً بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت است.
وضعیت نظارتی، موقعیت در بازار و مقایسه با رقبا
حامیان به عنوان یک سرویس نرم‌افزاری عمل می‌کند و نه یک نهاد مالی وام‌دهنده. این وضعیت حقوقی به این معناست که حامیان تحت نظارت مستقیم و مقررات وام‌دهی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران قرار نمی‌گیرد. در عوض، این شرکت ملزم به رعایت قوانین عمومی اینترنت و حفاظت از داده‌ها در ایران است و ادغام آن با شبکه شاپرک، انطباق با استانداردهای پرداخت الکترونیکی را تضمین می‌کند. هیچ‌گونه اقدام نظارتی یا جریمه‌ای علیه حامیان به صورت عمومی گزارش نشده است.
یکی از مهم‌ترین جنبه‌های حفاظت از مصرف‌کننده در حامیان این است که داده‌ها در فضای ابری به صورت رمزنگاری‌شده ذخیره می‌شوند و کاربران کنترل کامل وجوه خود را تا زمان تصمیم‌گیری گروهی برای برداشت، در حساب‌های بانکی شخصی خود حفظ می‌کنند. این رویکرد ریسک نگهداری پول توسط یک پلتفرم واسط را از بین می‌برد.
موقعیت در بازار و مقایسه با رقبا
حامیان در بازار ایران با اغییره‌های سنتی (صندوق‌های خانگی و محلی غیررسمی) و همچنین نئوبانک‌های نوظهور که خدمات وام‌دهی همتا به همتا (P2P) ارائه می‌دهند، رقابت می‌کند. تمایز اصلی حامیان در چند بعد کلیدی است:
- عدم بهره و تطابق شرعی: حامیان با ارائه وام‌های کاملاً بدون بهره، با اصول قرض‌الحسنه و موازین اسلامی تطابق کامل دارد، که این امر آن را از نئوبانک‌ها و موسسات مالی سنتی که وام با بهره ارائه می‌دهند، متمایز می‌کند.
- عدم نیاز به وثیقه: بر خلاف بسیاری از وام‌های بانکی که نیاز به وثیقه یا ضامن دارند، حامیان بر اساس اعتماد اجتماعی میان اعضای گروه عمل می‌کند.
- مکانیزم اعتماد اجتماعی: این پلتفرم از ساختار اجتماعی موجود (گروه‌های دوستانه، خانوادگی و کاری) برای مدیریت ریسک بهره می‌برد و اعضای گروه خودشان یکدیگر را اعتبارسنجی می‌کنند.
- اتوماسیون و شفافیت: حامیان با خودکارسازی فرآیندهای مالی، جمع‌آوری، قرعه‌کشی و گزارش‌دهی را به مراتب شفاف‌تر و آسان‌تر از روش‌های سنتی دستی می‌کند.
با بیش از ۵۰ هزار نصب، حامیان را می‌توان پلتفرم پیشرو در مدیریت دیجیتال صندوق‌های قرض‌الحسنه در ایران دانست. برنامه‌های توسعه‌ای شرکت شامل ادغام با نئوبانک‌های بزرگ برای تسهیل پرداخت‌های آنی، ارتقاء قابلیت‌های تحلیلی و امکان ارائه سطوح اشتراک ویژه (Premium) در آینده است. با این حال، تاکنون هیچ شراکت عمومی با بانک‌ها یا شرکت‌های مخابراتی اعلام نشده است.
توصیه‌های کاربردی برای متقاضیان وام
اگر قصد استفاده از پلتفرم حامیان برای مدیریت صندوق قرض‌الحسنه خود را دارید، توجه به نکات زیر ضروری است:
- حامیان صرفاً یک ابزار است: به یاد داشته باشید که حامیان خود وام‌دهنده نیست؛ بلکه تنها بستری برای مدیریت تعاملات مالی درون‌گروهی شماست. مسئولیت پرداخت‌ها و بازپرداخت‌ها بر عهده اعضای گروه است.
- انتخاب اعضای قابل اعتماد: از آنجا که اساس کار بر اعتماد اجتماعی است، انتخاب اعضای گروهی که به آن‌ها اعتماد کامل دارید، حیاتی است. هرگونه قصور در بازپرداخت می‌تواند به روابط شخصی و مالی شما آسیب برساند.
- درک کامل قوانین گروه: پیش از پیوستن به هر گروه یا تشکیل آن، اطمینان حاصل کنید که تمامی اعضا از قوانین مربوط به میزان مشارکت، زمان‌بندی پرداخت‌ها، نحوه قرعه‌کشی و شرایط بازپرداخت آگاهی کامل دارند و بر سر آن‌ها توافق کرده‌اند. شفافیت در این زمینه از بروز سوءتفاهم‌ها جلوگیری می‌کند.
- بررسی دقیق ویژگی‌های اپلیکیشن: قبل از شروع، با تمامی قابلیت‌ها و بخش‌های اپلیکیشن آشنا شوید تا بتوانید به بهترین نحو از آن استفاده کنید.
- آگاهی از پشتیبانی: در نظر داشته باشید که پشتیبانی حامیان فعلاً فقط از طریق ایمیل است، لذا در صورت بروز مشکل، ممکن است نیاز به کمی صبر برای دریافت پاسخ داشته باشید.
حامیان با دیجیتالی کردن یک سنت دیرینه ایرانی، گامی مؤثر در جهت تسهیل دسترسی به وام‌های بدون بهره و مدیریت مالی خرد برداشته است. این پلتفرم با ارائه یک راهکار کارآمد و شفاف، به جوامع کوچک امکان می‌دهد تا نیازهای مالی خود را با اتکا به اعتماد متقابل و فناوری، به صورت سازمان‌یافته برآورده سازند.
